Is ons geheugen meer visueel dan auditief ?

Bij visuele, auditieve of kinesthetische leerprofielen, d.w.z. gebaseerd op fysieke of emotionele gewaarwordingen, zijn verschillende neurale processen betrokken. Alleen door herinnering kan nieuwe kennis (opgeslagen in het kortetermijngeheugen), hetzij visueel of auditief zintuiglijk, in het langetermijngeheugen terechtkomen. Volgens Edgar Dale, een onderzoeker en professor in het onderwijs, behouden we na 2 weken :

• 10% van wat we lezen,
• 20% van wat we horen,
• 30% van wat we zagen,
• 50% van wat werd gezien en gehoord of gedemonstreerd,
• 70% door deel te nemen aan een discussie of een lezing te geven,
• 90% door een situatie te hebben meegemaakt of geleefd.

Een punt over de verschillende soorten geheugen

Er zijn 3 soorten geheugen voor de hersenen : visueel geheugen, auditief geheugen en kinesthetisch geheugen. Laten we eerst deze verschillende soorten geheugen kort definiëren

Wat is visueel geheugen ?

Visueel geheugen is het vermogen van de hersenen om beelden, vormen en kleuren vast te leggen. Het stelt ons in staat het uiterlijk van dingen en mensen te onthouden en is betrokken bij de herkenning van vormen en voorwerpen. Het visuele geheugen stelt ons ook in staat onze weg te vinden in de ruimte, diepte en afstand waar te nemen.

Wat is auditief geheugen ?

Het auditief geheugen is het vermogen van de hersenen om geluiden en klanken op te nemen. Het speelt een belangrijke rol bij communicatie en spraakverstaan, bij het herkennen van geluiden en klanken. Het is ook betrokken bij het onthouden van melodieën en liedjes.

Wat is kinesthetisch geheugen ?

Het kinesthetisch geheugen is het vermogen van de hersenen om bewegingen en gewaarwordingen te registreren, en informatie over lichaamsbewegingen en daarmee samenhangende gewaarwordingen te assimileren. Het kinesthetisch geheugen wordt gebruikt bij de uitvoering van gebaren en bewegingen, en bij het aanleren van nieuwe motorische vaardigheden. Het is ook betrokken bij de coördinatie en planning van bewegingen en bij de perceptie van lichaamspositie en beweging in de ruimte.

Een paar woorden over de hersenen

Onze hersenen zijn fascinerend. In 2013 probeerden Duitse en Japanse onderzoekers hersenactiviteit te modelleren door te proberen één minuut hersenactiviteit na te bootsen met behulp van een van de krachtigste supercomputers die beschikbaar zijn (de^4e krachtigste machine ter wereld op dat moment, met meer dan 82.000 processoren). Het kostte de machine 40 minuten om 1 seconde hersenactiviteit in real time te simuleren !

De hersenen vertegenwoordigen 2 tot 3% van onze totale massa en 1/5 van onze dagelijkse energiebehoefte. Het bevat :

• Honderden miljarden zenuwcellen (neuronen) ;
• Ontelbare hersenverbindingen die met elkaar communiceren (het connectoom) ;
• Neurotransmitters, die signalen afgeven om de elektrische activiteit tussen neuronen kort te remmen of te prikkelen, waardoor de informatiestroom in de hersenen verandert.

Onze hersenen ontvangen elke seconde een immense hoeveelheid informatie via de vijf zintuigen : dit zijn prikkels. Om optimaal te functioneren, kunnen onze hersenen niet al deze informatie vasthouden, dus sorteren ze die en vergeten ze het meeste. Recente studies, waarvan de resultaten op grote schaal worden gebruikt in de neuromarketing, definiëren de verschillende stadia van het geheugen :

• Zintuiglijk geheugen,
• Werkgeheugen,
• Kortetermijngeheugen,
• Langetermijngeheugen.

Zintuiglijk geheugen

Zintuiglijke informatie opgeslagen in de primaire gebieden van de hersenen is uiterst vluchtig. Visueel geheugen duurt slechts een kwart seconde, auditief zintuiglijk geheugen hooguit iets meer dan twee seconden. Als de stimulus onbelangrijk wordt geacht (zoals de tweede wijzers van een klok in uw gezichtsveld), wordt hij onmiddellijk uit uw geheugen gewist. Als de informatie daarentegen langer moet worden vastgehouden, veranderen de hersenen hun elektrische verbindingen (waardoor een zogenaamd geheugenspoor ontstaat), zodat de informatie in het werkgeheugen terechtkomt. Zo komt de informatie in de secundaire gebieden terecht, waar ze wordt gecombineerd, opgeslagen en verwerkt.

Werkgeheugen

Met het werkgeheugen kan informatie lang genoeg worden vastgehouden om te worden verwerkt ; wanneer het is verwerkt, wordt het gewist. Als je bijvoorbeeld een dictee afneemt, onthoud je de laatste drie woorden die je zegt zolang het duurt om ze op te schrijven en vergeet je ze zodra ze zijn opgeschreven. Op dezelfde manier als hierboven, als de informatie langere tijd moet worden vastgehouden, wordt ze overgebracht naar het kortetermijngeheugen.

Kortetermijngeheugen

Met het kortetermijngeheugen kun je informatie enkele uren vasthouden voordat ze wordt gewist. Bijvoorbeeld, u weet ’s ochtends dat u uw kinderen vanavond van school moet halen : de informatie wordt de hele dag in uw hersenen opgeslagen en wordt gewist zodra de actie (uw kinderen van school halen) is voltooid.

Langetermijngeheugen

Als de stimulus sterk genoeg is of voldoende wordt herhaald, of als hij gekoppeld is aan een sterke emotie, gaat deze informatie over in het langetermijngeheugen. Prikkels die gekoppeld zijn aan een sterke emotie vormen gemakkelijker een “imprint” en worden daarom gemakkelijker in het geheugen vastgehouden. Mensen die de leeftijd hebben om zich de aanslagen van 11 september 2001 te herinneren, herinneren zich zeker waar ze waren toen ze hoorden dat deze gebeurtenis plaatsvond. Het langetermijngeheugen kan een leven lang meegaan.

Hoe kunnen we ons geheugen verbeteren ?

Als wij zoveel mogelijk van de ontvangen informatie willen vasthouden, is het noodzakelijk deze te reactiveren, aangezien de consolidatie van informatie afhangt van twee elementen :

• Tijd,
• Techniek.

Tijd

Wat het tijdselement betreft, zijn de ideale reactiveringstijden : 1 dag, 1 week, 1 maand, 3 maanden en 4 maanden.

Techniek

De techniek kan bestaan uit het zelf beoordelen van kennis, het koppelen van de verschillende kennis (oud en nieuw), of zelfs het uitwerken van wat net geleerd is.

Geheugen en wilskracht

Het geheugen is niet verbonden met wilskracht. Bepaalde factoren beïnvloeden het :

• Rust of vermoeidheid,
• Ontspanning of stress,
• Dieet,
• Hydratatie,
• Sport,
• Lifestyle, etc.

Hoe weten we of ons geheugen visueel of auditief is ?

In een reële situatie passen proefpersonen zich aan de beschikbare soorten informatie aan, bijvoorbeeld visueel als zij naar een schilderij kijken, auditief als zij naar een muziekstuk luisteren. Experimenten op het gebied van leren, waarbij is getracht de hypothese van preferentiële visuele of auditieve profielen te evalueren, hebben aangetoond dat er geen betere prestaties worden verkregen wanneer het soort document wordt aangepast aan het “veronderstelde” profiel van de proefpersoon.

Welk geheugen wordt gebruikt om onthouden informatie op te halen ?

Er zijn drie manieren om informatie uit het geheugen te halen :

• Ofwel is de terugroeping onmiddellijk,
• Of het gebeurt door het herkennen van informatie bij anderen,
• Of het is “geïndexeerd”. We vertrouwen dan op aanwijzingen om de in het geheugen opgeslagen informatie naar boven te halen, hetzij door te vertrouwen op visuele of auditieve aanwijzingen. Maar in geen enkel geval houden deze aanwijzingen verband met de wijze van geheugenverwerving (auditief of visueel). Het is een abstracte reconstructie van ons geheugen.

Kan het geheugen van een leerling worden verbeterd ?

Veel leraren geloven nog steeds in de mythe van visuele, auditieve of kinesthetische leerprofielen. In feite is nu bekend dat dit niet het geval is en deze theorieën over memoriseren, gebaseerd op dit of dat leerprofiel, zijn verlaten. Gezamenlijke visuele en auditieve stimulatie lijkt effectiever. Maar bovenal is het belangrijk het memoriseren te stabiliseren door herhaling. Om beter te leren is het noodzakelijk regelmatig te reviseren. Het belangrijkste voor de neurale netwerken die verband houden met leren is de herhaling van informatie. Dit is niet verrassend. Het is geen mysterie: om te leren en te onthouden moet je voortdurend oefenen !

Voorkeur voor visueel of auditief onthouden is dus een mythe !

—-

Bibliografische referenties :

• Observatoire de la santé visuelle et auditive – Jean-François Camps, 17/11/2021

• Cerveau et apprentissage : si la formation devenait plus percutante ? – Akto

• Psycho Marketing, méthode basée sur la science et l’expérience – Stefan Lendi, Gereso